HIERARCHIA DZIOBANIA

Chociaż dla początkujących hodowców może to nie być wcale oczywiste, to wśród kur niosek panuje silna hierarchia, która warunkuje m.in. kolejność dostępu do pożywienia. Naturalny porządek społeczny wśród zwierząt z pozoru wydaje się dość bezwzględny, jednak w większości przypadków nie powinien wzbudzać niepokoju – każda z kur doskonale zna swoje miejsce w stadzie i rzadko postanawia to zmienić. W niniejszym wpisie przyjrzymy się temu, na czym polega mechanizm hierarchii dziobania.

Czym jest właściwie porządek dziobania?

Hierarchia dziobania to termin, który został stworzony oraz rozpropagowany w roku 1921 przez Thorleifa Schjelderup-Ebbe, znanego norweskiego zoologa oraz psychologa porównawczego. To właśnie ten badacz przeprowadzał liczne eksperymenty z udziałem niosek. W czasie jednego z nich uczony zauważył, że kiedy stado dysponuje mocno ograniczonymi zapasami pokarmu, to poszczególne kury odganiają od siebie tylko te osobniki, które znajdują się niżej w hierarchii. Kury przepędzają swoich ptasich pobratymców poprzez ich dziobanie – właśnie tak ukuła się nazwa tego zjawiska.

Dziś, dokładnie 100 lat od odkryć norweskiego badacza, wiemy, że kury są jednymi z bardziej społecznych zwierząt hodowlanych, co dobrze oddaje ich silnie rozwinięta hierarchia. Działanie wspomnianego porządku jest bardzo proste – osobniki znajdujące się wyżej na drabinie społecznej mają pierwszeństwo w dostępie do pokarmu i miejsc lęgowych. Zazwyczaj silna pozycja wynika bezpośrednio z cech fizycznych danego osobnika, takich jak jego rozmiar czy też wielkość grzebienia.

Nie są to oczywiście jedyne wyznaczniki, ponieważ przy ustalaniu hierarchii nie mniejsze znaczenie ma też usposobienie oraz konkretne predyspozycje – najczęściej kury są w stanie samodzielnie porównać się do innych członków stada i ustalić swoje miejsce bez konieczności walki. Zdarza się jednak, że nioska może być niezadowolona ze swojej pozycji społecznej – wówczas okazuje agresję wobec kur znajdujących się wyżej w hierarchii, wyzywając je na swego rodzaju pojedynek.

W ogólnym rozrachunku hierarchia znacząco redukuje jednak agresywne zachowania w stadzie, ponieważ dominacja alfa-kur spotyka się z podporządkowaniem beta- i omega-kur.

Jak złagodzić dziobanie w przypadku nowych osobników?

Ustaloną hierarchię może zaburzyć powiększenie stada o nowe osobniki. Właśnie z tego powodu nie jest zalecane wprowadzenia do kurnika „obcych” kur pojedynczo, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem zostaną one szybko zdominowane przez resztę grzędy. Dla bezpieczeństwa nowych ptaków, należy umieszczać je w stadzie małymi grupkami, najlepiej liczącymi od 3 do 4 nielotów. Niestety, walki pomiędzy „żółtodziobami” a dotychczasowymi mieszkańcami kurnika są nieuniknione, ale wzajemne przejawy agresji nie powinny trwać długo – zazwyczaj ustępują już po kilku dniach, kiedy wszyscy ustalą swoje miejsce w hierarchii.

Choć może się to wydawać dobrym pomysłem, to nie należy odseparowywać najsłabszych osobników. Jeżeli z jakiegoś powodu jest to konieczne, to ptak powinien zostać odizolowany razem z kurą o wyższym statusie. Nie należy się również martwić początkowym wrogim nastawieniem niosek – to naturalna kolej rzeczy. Kiedy kury samodzielnie ustalą porządek dziobania, to sytuacja powróci do normy.

Hierarchia dziobania w socjologii

Zachowaniami kur zainteresowali się nawet badacze psychologii społecznej, którzy przełożyli hierarchię dziobania ze świata niosek na świat ludzki. Zgodnie z nową teorią, w większych skupiskach ludzkich o zhierarchizowanym charakterze (np. w kulturze korporacyjnej, gdzie pracownicy są przypisani do różnych szczebli kierowniczych) można zaobserwować fakt, iż osoby znajdujące się wyżej w hierarchii rzadziej doświadczają agresji ze strony swoich współpracowników.

Tym samym porządek dziobania, rozumiany jako złożone relacje interpersonalne w grupach i zespołach zadaniowych, stał się terminem, który na stałe zagościł w świecie psychologii oraz socjologii pracy, zaraz obok takich zjawisk, jak chociażby mobbing.